Medycyna naturalna
Rumianek
- Szczegóły
- Utworzono: piątek, 05, luty 2010 23:49
- Mitch Sobczak
Rumianek pospolity
(Mairicaria chamomilla L.)
Inne nazwy: kamelka, kamelki, maruna, marunka, rumen, rumień, macierzą, rumianek polny, rumianek pachnący, rumianek drobny, rumianek prawdziwy, rumianek apteczny, rumianek lekarski, remionk.
Angielska: Wild Chamomile. Francuska: Camomille ordinaire.
Niemiecka: Echte Kamille. Rosyjska: Romaszka aptecznaja. Hiszpańska : Manzanilla.
Należy bez wątpienia do najstarszych roślin leczniczych, a w Europie rozprzestrzenił się jeszcze w czasach przedhistorycznych. Wybitny przyrodnik rzymski — Pliniusz Starszy (23—79) włączył tę roślinę leczniczą do encyklopedii nauk przyrodniczych. Grecki botanik i lekarz z czasów Nerona — służący cezarom rzymskim Dioskorides (I w. n.e.) w swoim pięciotomowym dziele Peri hyles jatrikes (O rzeczach leczniczych) wymienia rumianek pospolity wśród roślin, które nieść miały ze sobą „pożytki medyczne". W ziołowym średniowieczu, kiedy z rumiankiem łączono wiele wierzeń i przesądów (m.in. miał tak jak wiele innych ziół, posiadać moc przeciw demonom) w ogródkach klasztornych i wiejskich zaliczany był nie do kompleksu roślin leczniczych, a do... roślin ozdobnych, gdzie powinien rosnąć obok lilii, róży, rozchodnika, bukszpanu, derenia, goździka, piwonii, kosaćca czy nagietka. Ale oczywiście doceniano również jego medyczne właściwości, a najwięcej ponoć mocy uzdrawiających posiadał rumień zerwany w dniu św. Jana, czyli 24 czerwca.
A skąd rumianek pochodzi? Najprawdopodobniej z południowo-wschodniej Europy. Dzisiaj dziko występuje niemal w całej Europie i Azji, w Ameryce Północnej i Południowej i Australii. O miejscach, w których rośnie w Polsce tak pisze Wiktor Błaszczyk: Na nasypach kolejowych, Na przychaciach i pastwiskach, Na ugorach, nieużytkach I na starych rumowiskach Przy deptakach, suchych łąkach, I przy drogach twardych, bitych występuje drobny kwiatek, To rumianek pospolity (...)
Od siebie już dodam, że często można go spotkać również na polach uprawnych wśród zbóż i roślin okopowych. Ze względu na duże zapotrzebowanie przez przemysł zielarski rumianek w Polsce stanowi jedną z ważniejszych uprawianych na plantacjach roślin leczniczych.
Jest rośliną wyrastającą do wysokości 10—60 cm o nagiej łodydze, silnie rozgałęzionej, na której „siedzą" ułożone skrętolegle liście 2- lub 3-krotnie pierzastodzielne o odcinkach równowąskich. Na szczytach rozgałęzień łodygi białe kwiaty z żółtymi środkami, a właściwie — mówiąc bardziej precyzyjnie — kwiatostany w formie koszyczków o brzeżnych kwiatach białych, języczkowych i licznych żółtych kwiatach rurkowych umiejscowionych w środku kwiatostanu. 1 tutaj uwaga: rumianek pospolity łatwo pomylić z bezpromiennym (nie ma kwiatów brzeżnych językowych, tylko w środku żółtawozielone kwiaty rurkowe), z rumiankiem polnym i psim (obydwa zawierają wewnątrz pełne dno kwiatowe). Roślina kwitnie od maja aż do jesieni, a w uprawach najczęściej na początku czerwca. (Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że codziennie jego białe kwiaty języczkowe podnoszą się do godziny mniej więcej 16, by uzyskać położenie poziome, po czym opadają i około godziny 19 przylegają już do łodygi). Owoc to podłużna, brunatnawozielona, nieco wygięta na szczycie niełupka. Dla celów zielarskich pozyskujemy całe koszyczki kwiatowe na początku kwitnienia roślin, w dni pogodne — kiedy rosa już całkowicie obeschnie. Zioło zbieramy ręcznie uszczykując delikatnie szypułki pod samym koszyczkiem. (Zawodowi zbieracze używają niekiedy specjalnie skon struowanych grzebieni). Zebrany surowiec układamy w koszu bardzo luźno, gdyż łatwo się zaparza. Koszyczki rumianku suszymy ułożone cienką warstwą przy dobrym przewiewie powietrza w temperaturze nie przekraczającej 35°C. Dobrze wysuszone utrzymują silny, charakterystyczny zapach.
Kwiaty rumianku zawierają do 1,5% olejku eterycznego, w którego skład wchodzi m.in. chamazulen, a ponadto wyodrębnino m.in. flawonoidy, kumaryny, żywicę, węglowodany i cholinę, kwasy organiczne i sole mineralne. Dzięki związkom czynnym roślina posiada właściwości przeciwzapalne, potrafi niszczyć wiele rodzajów bakterii, jest skutecznym antidotum na różnego rodzaju alergie. Działa też rozkurczowo, wiatropędnie, reguluje trawienie, pracę nerek, nieco uspokaja i uśmierza bóle.
Napar z koszyczków. 2 łyżki kwiatów zalewamy 2 szklankami wrzącej wody i parzymy pod przykryciem przez 15 minut. Odcedzamy i pijemy 3 razy dziennie po pół szklanki pomiędzy posiłkami w zaburzeniach czynnościowych, a także w stanach zapalnych przewodu pokarmowego, w przypadkach wzdęć brzucha, kolek oraz bólów z powodu infekcji dróg moczowych. Napar stosujemy też do płukania jamy ustnej i gardła w różnego rodzaju stanach zapalnych, a także w formie okładów w zapaleniach spojówek, rogówki i tęczówki oka, na owrzodzenia, rany, oparzenia (m.in. słoneczne), świądy skóry, odleżyny. Zresztą lista zastosowań naparu rumianku w ziołolecznictwie jest jeszcze dość długa, podałem więc najbardziej powszechne, domowe jego zastosowania. W przypadku wielu innych (m.in. w zaburzeniach narządów rodnych i dla niemowląt) kurację zapisze lekarz. A swoją drogą, w wielu krajach rumianek pije się profilaktycznie, zamiast herbaty.
Kataplazm. 3—4 łyżki kwiatów rumianku zalewamy szklanką wrzątku, po 5 minutach delikatnie odcedzamy, owijamy w gęste płócienko lub podwójnie złożoną gazę, odczekujemy aż przestygnie i przykładamy na chore miejsca.
Nalewka. 4 łyżki kwiatów zalewamy 0,5 1 spirytusu, szczelnie zakręcamy butelkę i odstawiamy w ciemne miejsce (raz dziennie trzeba wstrząsnąć) na 14 dni. Po odsączeniu używamy 2 łyżeczki na szklankę wody do płukania gardła i okładów. Możemy też pić 2—4 razy dziennie 20—30 kropli w kieliszku wody w zaburzeniach przewodu pokarmowego.
Kąpiel w rumianku. 100 g koszyczków rumianku zalewamy 31 wody, doprowadzamy na krótko do wrzenia, trzymamy około 15 minut pod przykryciem, przecedzamy i wlewamy do wanny z ciepłą wodą. Około 20-minutowa kąpiel dezynfekuje całe ciało, łagodzi różnego rodzaju stany zapalne skóry, wpływa rozluźniająco i łagodnie uspokajająco.
Rumianek wchodzi m.in. w skład mieszanki ziołowej P y r o s a n, Nervosan , Vagosan , granulatuCholegran i Nervogran , maści Aescula n i Cheliwag . W sprzedaży jest też C h a m o -fix - gotowa herbatka rumiankowa, Azula n - płyn zawierający alkoholowy wyciąg z kwiatów oraz drażetki z rumiankiem o nazwie UldenoliUlventrol .
Słynny Marcin z Urzędowa (zmarły w 1573 r.) doceniając właś ciwości rumianku twierdził, że gdyby roślina nie występowała tak powszechnie, to jej cena byłaby wyższa od ceny innych leków, a w pewnym miejscu swojego zielnika stwierdza wprost (...), „Jest to ziele w każdym miejscu boleść uśmierzające, nawet przykładając na plastrze; dlatego je zowią: anodinum". Inny nasz słynny zielarz — Syreniusz polecał to pachnące ziele na „pobudzenie miesiączki u nie wiast (...) melancholikom na poprawę humorów (...) mężom na rozgrzanie ich oziębłości". A o tym, że rumian doceniała także medycyny renesansowa niech świadczą fragmenty ze spisanych rad Stefana Falimierza: „Kwiaty rumianku bolenie głowy i oczu oddalają i (...) którzy mają mdłą wątrobę, sok rumiankowy dany z wódką mleczową uzdrawia wątrobę i zimnicę odpędza i też rumian jest dobry na gorączki...". A słynny przedwojenny zielarz — dr Breyer twierdził: „W razie osłabienia nerwów nadmierną pracą, bezsennością lub ogólnym wyczerpaniem, szklanka naparu rumiankowego odświeża i wzmacnia".
Dzisiaj rumianek jest powszechnie stosowany nie tylko jako roślina lecznicza, ale bez niego trudno sobie wyobrazić cały przemysł kosmetyczny. Bo jak się obejść na co dzień bez rumiankowych mydeł, szamponów, płynów kąpielowych, kremów, płynów do twarzy czy maseczek kosmetycznych?
La Merced -Nijandari 5 2 2010