Kobiece niepokoje

O co najczęściej pytamy ginekologa

Każda z nas jest wyczulona na punkcie swojego zdrowia. Skurcze i bóle w dole brzucha czy spóźniająca się miesiączka budzą więc nasze obawy. Czy słusznie?

Naszym życiem rządzą hormony płciowe. Od momentu pierwszego krwawienia aż do chwili, gdy jako dojrzałe kobiety wkraczamy w czas przekwitania - wyznaczają nam comiesięczny rytm. Ale bywają również sprawcami wielu schorzeń, z których jedne mogą być poważne, a inne, chociaż błahe, czasami są przyczyną uciążliwych dolegliwości. Dlatego tak wiele pytań w listach od czytelniczek dotyczy właśnie kobiecych problemów ze zdrowiem. O odpowiedź na najczęściej zadawane poprosiliśmy eksperta: dr. n. med. Krzysztofa Dynowskiego, ginekologa i endokrynologa.

 Kłopoty z menstruacją

 Moja dziesięcioletnia córka właśnie zaczęła miesiączkować. Czy to normalny stan?

Taka sytuacja wskazuje na przedwczesne dojrzewanie: zbyt wczesną produkcję estrogenów przez jajniki. Bywa, że jest to skłonność rodzinna. Jeśli więc pani również wcześnie dojrzała, nie ma powodu do obaw. Ale przedwczesna menstruacja może też być sygnałem rozpoczynających się kłopotów ze zdrowiem. Dlatego trzeba pójść z dzieckiem do endokrynologa, który skieruje na badania i ewentualnie rozpocznie leczenie.

 Od kilku miesięcy miewam bardzo obfite krwawienia. Czy powinnam pójść do lekarza?

Tak, i to jak najszybciej. Przyczyna może być zupełnie błaha, ale może być i poważna - mięśniaki lub polipy macicy czy nawet rak endometrium. Powodem obfitych miesiączek bywa również nadmiar estrogenów i niedobór progesteronu. Prowadzi to do przerostu błony śluzowej macicy, czego oznaką są przedłużające się i obfite krwawienia w trakcie jej złuszczania się. Wówczas od 16. do 25. dnia cyklu zażywa się progesteron.

 Macica pod specjalnym nadzorem

 Już po raz kolejny w trakcie miesiączki zdarzyły mi się bardzo silne bóle brzucha i krzyża oraz mdłości. Lekarz podejrzewa endometriozę. Na czym polega ta choroba?

Endometrioza występuje u tych pań, które mają nadmiernie rozrośniętą śluzówkę macicy (endometrium) lub coś blokuje odpływ krwi z macicy. U zdrowych kobiet podczas menstruacji śluzówka złuszcza się i wraz z krwią wydostaje się na zewnątrz. W przypadku endometriozy taka wydzielina, zamiast docierać do pochwy, częściowo cofa się przez jajowody do jamy brzusznej. Tam komórki endometrium wszczepiają się w inne narządy (np. jajniki, jajowody, pęcherz moczowy) i gdy nadchodzi czas miesiączki, po prostu krwawią. Wówczas, ponieważ krew nie może wydostać się na zewnątrz, w różnych miejscach organizmu tworzą się jej zbiorniki i zrosty. To powoduje silne dolegliwości. Leczenie endometriozy polega na zażywaniu preparatów hormonalnych, które na kilka miesięcy blokują pracę jajników. Niekiedy zaleca się laparoskopowe usunięcie zmian.

 Podczas ostatniego kontrolnego badania USG ginekolog wykrył u mnie mięśniaki macicy. Uznał jednak, że na razie leczenie nie jest konieczne. Czy w przyszłości będę musiała poddać się operacji?

Zależy to od wielkości i liczby mięśniaków. Nie usuwa się po-jedynczych i małych guzków (do 1 cm), które znajdują się w ścianie macicy (tzw. mięśniaków podśluzówkowych). Trzeba tylko stale kontrolować, czy się nie powiększają, np. co pół roku wykonując USG. Jeśli jednak mięśniaki będą szybko się rozrastać lub pojawią się plamienia czy nieregularne krwawienia, a także bolesne, zbyt obfite i długie miesiączki, lekarz może zaproponować wycięcie lub wyłuskanie mięśniaków. Coraz łatwiej dostępna jest najnowsza metoda ich usuwania - embolizacja. Podczas zabiegu odcina się dopływ krwi do guzków, co powoduje ich zmniejszanie się lub zanikanie. I choć mięśniaki są zmianami łagodnymi, nie należy ich lekceważyć. Nieleczone powodują przykre dolegliwości; mogą też, chociaż rzadko, ulec zezłośliwieniu.

 Ważne badanie - cytologia

 Trzeba ją wykonywać nie rzadziej niż co dwa lata. Do analizy lekarz pobiera nabłonek złuszczający się z szyjki macicy (by wynik był wiarygodny, powinno użyć się szczoteczki, a nie wacika). Prawidłowe wyniki cytologii określa się jako I lub II grupę. W przypadku grupy III w wymazie widać komórki o nieprawidłowej budowie. Wtedy konieczne są dodatkowe badania. Grupy IV i V potwierdzają już obecność zmian rakowych.

 Jajniki pod lupą

 Ostatnio trudno mi nadążyć z depilowaniem włosów na nogach i rękach. Ciemne i grube pojawiły się też na twarzy. Coraz dłuższe stały się przerwy między miesiączkami. Przybyło mi kilka kilogramów mimo niskokalorycznej diety. Dlaczego tak się dzieje? Opisane objawy mogą być spowodowane zespołem policystycznych jajników (POC). U kobiet z tym schorzeniem zaburzone jest wydzielanie żeńskich hormonów. Do głosu dochodzą więc androgeny (w niewielkich ilościach są one produkowane także u pań). Stąd męskie owłosienie na twarzy i ciele. Kobiety z POC często nie jajeczkują, mają więc trudności z zajściem w ciążę. Nasila się też u nich skłonność do cukrzycy, miażdżycy i nadciśnienia. Ponieważ policystyczne jajniki zawierają powiększone pęcherzyki, łatwo wykryć tę chorobę podczas badania USG. Lekarz przepisuje wtedy hormony (mogą to być odpowiednio dobrane środki antykoncepcyjne), które hamują tworzenie się nieprawidłowych zmian. Rozrośnięte pęcherzyki usuwa się też laparoskopowo.

 Moja babcia zmarła na raka jajnika. Czy ta choroba może być dziedziczna?

To prawda, że w grupie zwiększonego ryzyka zachorowania są te panie, które mogły odziedziczyć uszkodzony gen BRCA1 (jest on odpowiedzialny również za rozwój raka piersi). Na nowotwór sutka czy jajnika częściej bowiem zapadają kobiety, których mamy czy babcie (także te ze strony ojca) również na niego chorowały. Jednak nawet gdy taki rodzaj raka wykryto u kogoś z najbliższej rodziny, nie oznacza to, że pani na niego zachoruje. Na pewno warto poddać się testom genetycznym. U osób z grupy zwiększonego ryzyka nieodpłatnie wykonują je poradnie genetyczne w szpitalach onkologicznych. W prywatnych przychodniach badanie to kosztuje od 350 zł do 550 zł. Jeśli testy potwierdzą obecność genu BRCA1, będzie pani musiała zwiększyć czujność. Ważne są regularne - co pół roku - wizyty u ginekologa. Gdyby wystąpiły krwawienia, które nie są miesiączką, lub pojawiły się zaparcia albo wzdęcia, należy i o tym powiedzieć lekarzowi.

 Kiedy dopadają nas infekcje

 Ginekolog stwierdził u mnie zapalenie przydatków. Na czym polega ta choroba?

Jest to infekcja bakteryjna, która atakuje jajowody i jajniki. Do zakażenia dochodzi zwykle podczas miesiączki (krwawienie ułatwia rozwój mikroorganizmów). Choroba zaczyna się nagle bolesnymi skurczami brzucha, często tylko z jednej strony. Wiele kobiet miewa również stan podgorączkowy lub gorączkę oraz nudności i biegunkę. Dlatego niekiedy dolegliwości te bywają mylone z zapaleniem wyrostka robaczkowego, pęcherzyka żółciowego lub z odmiedniczkowym zapaleniem nerek. By objawy ustąpiły, trzeba sięgnąć po antybiotyk przepisany przez lekarza. Ulgę przynosi też zażywanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych (najlepiej z ibuprofenem).

 Czy to prawda, że nieleczone infekcje pochwy mogą powodować nawet niepłodność? Jak więc je rozpoznać i kiedy należy pójść do lekarza?

Każda infekcja, bez względu na przyczynę, musi być leczona przez ginekologa. Powodem do niepokoju powinno być pojawienie się na bieliźnie jakiejkolwiek wydzieliny. Pieniste, szarawe lub zielonkawe upławy, które mają silną i nieprzyjemną woń, świadczą o zakażeniu rzęsistkiem. Mleczna lub żółta wydzielina o rybim zapachu to objaw bakteryjnego zapalenia pochwy, kremowa zaś jest sygnałem rozwijającej się grzybicy (drożdżycy).

 Uwaga, wirus!

 Panie, które mają licznych partnerów, są narażone na infekcje brodawczakiem ludzkim (HPV). Warto wtedy profilaktycznie poddać się wykrywającym go testom. Jeżeli wynik potwierdzi zakażenie, trzeba zgłosić się do ginekologa i regularnie wykonywać cytologię.

 Menopauza bez obaw

 Lekarz zaproponował mi hormonalną terapię zastępczą. Czy warto ją stosować?

Niekiedy dolegliwości związane z przekwitaniem są tak silne, że wręcz utrudniają kobietom normalne funkcjonowanie. Złagodzić je może właśnie hormonalna terapia zastępcza (HTZ). Dzięki odpowiednim lekom paniom nie muszą doskwierać uderzenia gorąca, nocne pocenie się, bóle i zawroty głowy czy kołatanie serca. Można też zmniejszyć drażliwość, uczucie lęku i przygnębienia. HTZ poprawia również pamięć i dodaje energii.

 Od jakiegoś czasu zdarza mi się kłopotliwe popuszczanie moczu. Ginekolog stwierdził, że przyczyną jest osłabienie mięśni w dole brzucha. Dlaczego tak się dzieje?

Kiedy spada poziom estrogenów, maleje napięcie różnych mięśni, zwłaszcza tych podtrzymujących narządy płciowe i zamykających pęcherz. Kobiety skarżą się więc na nieprzyjemne uczucie ciężaru w dole brzucha, a niekiedy silny ból i ucisk. Wówczas trudno im zapanować nad pęcherzem. Czasami mogą pomóc systematyczne ćwiczenia wzmacniające mięśnie dna miednicy. O to, jak je wykonywać, najlepiej zapytać ginekologa. Podobnie działa umieszczenie w pochwie specjalnych ciężarków lub wkładek. Jeśli dolegliwości są nasilone, konieczna bywa operacja, np. wszycie taśmy podtrzymującej pęcherz.

Onet.pl