Zioła andyjskie

Asmachilca( Aristigueitia ballii) lokalne nazwy asma chilca,asnac,asnaccchilca.

Występuje  w Andach powyżej 3600 m głównie w prowincjach Cuzco,Aporimac I Ayacucho.

Do leczenia wykożystuje się głównie łodygi ,liście I kwiaty rośliny.Bogata jest  w glikozydy,kwarcetydy .Eupatorynozyd,glkozyd kemferolu a w szczególności w rutynę,Dodatkowo zawiera kwas o-kumarowy,żywice ,woski,taniny,śluzy.substancje pektynowe oraz sole glinu i potasu.

Używa się jej głównie do leczenia układu oddechowego.Zaleca się  w przypadku astmy,stanów zapalnych I wszelkich schożeń dróg oddechowych(zapalenie gardła ,krtani,zatok I oskrzeli)Wykazuje działanie wykrztuśne.Poniewaz zbyd duże dawki mogą powodować tachykardje,(lub przyśpieszoną akcje serca)zaleca się przygotowywanie rozcieńczonych naparów to znaczy nie więcej jak 1 gram na litr  wody.ponadto stosuje się go w przypadku bulów rematycznych oraz w niedomaganiach wątroby I woreczka żółciowego.Wykazuje aktywność przeciw wolnym rodnikom.Dzięki dużej zawartości rutyny działa wzmacniająco I uszczelniająco na naczynia krwionośne,

Asnac w jezykach Kechua i Aschainka znaczy : silny,przenikający zapach.

Stosuje się ją przy leczenie alergji,pić należy tulko raz dziennie przed snem

Ze wględu na nieprzyjemny smak można dodac sku z malin lub cytryny I trochę miodu.Uzuwając do ką pieli oczyszcza I poprawia stan skóry I skutecznie walczt z “pajączkami” I cellulltis. Dla dzieci poniżej 10 lat dawkę obniżyć o połowe.

Achiote .Annatto (Bixa orelllana L.) inne nazwy ,Achiote amarillo,acosi,anoto,apisiri,atase,bandor,bija,bixo,diteque,guantera,ipak,kachapo,maschu,onoto,potsote,ruku,shambu,urcu,urucuzeiro,yetsop. W roślinie występują  głównie karotenoidy,flawonoidy i dyterpeny. Ponadto biksynian sodu,biksyna,biksagenen,norbiksyna,biksagenina,orellina(owoce,nasiona) beta-karoten,witaminy A.B.C.kryptoksynacyna.ishwaran,flawonoidy:7-disiarczan apigeninyi luteoliny,8 disiarczan hypoletyny,mono iseskwiterpeny.flawoidy:glukozyd apigeniny,białka,węglowodany,celuloza,tłuszcze.wapń ,żelazo.fosfor,olejki eteryczne,,kwas salicylowy,treonina kwas tormentilowy,taniny oraz paktyny.       W medycynie peruwiańskiej roślina o szczególnym znaczeniu dla zdrowia mężczyzn. Ma bowiem wpływ na gruczoł krokowy zwany też gruczołem sterczowym. Jego powiększenie spotyka się prawie u połowy mężczyzn po 60. roku życia i niestety pewien odsetek tych zmian przekształca się w nowotwór złośliwy. Można zapobiegać tym zmianom przez podawanie achiote lub Pro-prostaty - preparatu złożonego z tej rośliny i vilcacory. Przy leczeniu raka prostaty stosuje się leki hormonalne i wtedy lepiej podawać samą achiote, ale w zwiększonych dawkach. Achiote oprócz działania zmniejszającego przerost gruczołu krokowego wpływa też bardzo korzystnie na układ moczowy. Może więc też być stosowana przez kobiety.Ponadto roślina ta jest stosowana jako środek ściągający (taniny) podobnie działa na pęcheże i owrzodzenia jak też hemoroidy.Liście przykładane w postaci okładów przynszą ulgę przy uporczywych i przewlekłych bulach głowy.W brazylji Achiote używa sie do leczenia trądu z dużym powodzeniem.Stosuje się także w kardiopatiach oraz wspomaganiu leczenia nadciśnienia.Ponadto wykożystuje się jako specyfik przeciwgorączkowy(efektywny innhibitor,prostaglandyn) wykrztuśny,uspokajający lekko moczopędny ,przeciw wymiotny.regulujący trawienie i przeciw biegunkowy,Zaleca się go w przypadkach hypercholesterolemii i stanach zapalnych wątroby oraz spojówek.Uważ się także  za afrodyzjak.ponadto działa przeciw bakteryjnie co potwierdziły badania in vitro.

Jest to roślina jadalna,owoce służą jako barwnik spożywczy-iksyny o barwie czeronej i oreliny o kolorze żółtym, które służą do barwienia serów i masła.

Barwniki te używa sie do barwienia ciała przy ceremoniach plemiennych,jak również dla ochrony przed ukąszeniami owadów.nakładana na skórę  działa  jako naturalny repelent,wykorzystywana jest też w kosmetyce w celu ochrony skóry po opaleniu.Indjanie wykożystują  też do produkcji strzał.

Canc Caigua(Cyclanthera pedata L.Schrad) lokalne Achoccha,achocha,achojcha,caihua silvestre,cayhua,kaikua,quishiu.  -  Skład Chemiczny :Dojrzały owoc caigua jest bogaty w sole mineralne ,pektydy.włukno pokarmowe,substancje białkowe,węglowodany isubstancje tłuszczowe.Zawiera też kwas galakturonowy.dihydroksytryptaminę,żywice,substancje mineralne(fosfor)witaminy(timiana,kwas askorbinowy) lipoproteiny i substancje steroidowe.W niedojżałym owocu wykazano obecność luteoliny,stigmasterolu i diosgeniny(jest to saponina wykorzystywana do produkcji hormonów płciowych,czynników przeciwzapalnych oraz substancji anabolicznych)

Surowy lubpodgotowany owoc jest specyfikiem stosowanym w leczeniu curzycy.Ma także działanie przeciwbulowe,w schorzeniach układu oddechowego.Sok z owocu używa się w leczeniu zapalenia ucha stosując 1 kroplę do ucha i okłady na ucho zewnętrznie.W zaburzeniach układuukładu krążenia spożywa sięsurowe owoce,bo „oczyszczają” tętnice z cholesterolu(steroidy) LDL.Przygotowuje się też różne preparaty galenowe w celu wykorzystania jako specyfikiprzeciwmiażdżycowe.Po zmiażdżeniu dojżałe owoce je w w formie okładówPodwyższone ciśnienie krwi  leczy się herbatą z nasion.Liście mają działanie przeciwzapalne..W zapaleniu migdałków gotowany owoc wraz z oliwą  używa się do płukania gardła.apłyn z gotowanych w mleku kozim lub z lamy stosuje się w anginie.Zmielone nasiona przyjmuje się na czczo w celu wyeleminowania pasożytów..Odwar sporządzony z owoców bez pestek ma działanie obniżające poziom cholesterolu i lekko moczopędne.Ostatnio poddano szczególnie dokładnym badaniom obecny w surowcu składnik,który ma wpływ na metabolizm tłuszczów.Roślina ta w Peru jest znana od czaów przedinkowskich.Owoce używano jako pożywienie ze względu na ich walory smakow i jako dodatek do sałatek.Owoc dojżały głównie obniża poziom cholesterolu w surowicy, a więc w medycynie peruwiańskiej stosowana jest w miażdżycy i związanej z nią chorobie wieńcowej. Ma to szczególne znaczenie w zapobieganiu ciężkim powikłaniom spowodowanym zostaje zmianami miażdżycowymi i chorobami układu krążenia, jakimi są: zawał mięśnia sercowego i wylew do mózgu. Osoby, u których stwierdzono podwyższone ciśnienie krwi bądź rodzinnie obciążone chorobami układu krążenia, powinny leczyć się caiguą.Liście  Caigua też są jadalne a kożen rośliny stosowano do czyszczenia dziąseł i zębów.               Skórka ze względu na to że jest soczysta i ożeźwiająca była wypełniana mięsem i innymi składnikami i stanowiła wspaniała przekąskę.

halagua - Schkuhria pinnata (Lam.)Kuntze lokalnie canchalawa,kuti pichana,mata-pulgas,piqui-picana.   Zawiera głównie weglowodoryłańcuchowe,stitosterol,stigmasterol,taraksasterol.tetrachydroksyny,metoksyflowonol.heliangolidy,enkannabinolidy,derhydroeriolinę,seskwiterpeny,l

lignan schkuhrianol,flawonoid pektolinarygeninę oraz składniki siarkowe. W Peru i Argętynie  stosuje się ją do regulacji przewodu pokarmowego poprawiajacą łaknienie,odtruwającą i oczyszczającą krew  głównie prez dzałanie moczopędne i pezciw zaparciowe.Napar z ziela stosuje się miejscowo na wypryski i wągry.Ma także działanie przeciwzapalne co wykożystuje się pomocniczo przy chorobach alergicznych do9datkowo też w przypadku schożeń nerek, wtroby,pęcheża moczowego i układu pokarmowego. Zanotowano efekt obniżenia poziomu cukru we krwi.Napar z korzeni jest dobry przy leczeni otyłości i kamicy żółciowej.Wysuszone i sproszkowane gałązki oraz korzenie przyśpiesza gojenie zabliżnianie wżodów i oczyszcza skóre z tzw zaskórnaków ale wtedy dodajemy babkę i Chanca piedra.

Swieże liście przyśpieszją opróżnianie ropni,owrzodzeń,ran ropnych 9aft,Przy kaszlu napadowym bardzo skuteczny jest napar z liści.W boliwii gotowane liście stosuje sie jako substytut chininy przy leczeniu malarji. Można także stosować go doustnie w celu wzmożenia przemiany materii jako tzw. kurację oczyszczającą krew, co w konsekwencji także wpływa pozytywnie na stan skóry. Surowiec wykorzystuje się też pomocniczo w hyperglikemii.Ponadto stosuje się jako naturalny insektycyt-działa owadobujczo i odstraszająco w warunkach domowych

Odsreasza komary ,muchy i pchły.

Chanca piedra(Phyllantus niruri L lokalnie arrebentapedra,piedra blanca,des dos,dukong anak,gale of wind,macantohue,San Pedro,Santa Maria,sasha-foster,Virnes Santo,Yerba dela nina,Yerba de San Pablo,stone breaker,piedra con piedra,niruri,meniran,rami buah,shatter stone  Występuje od mexicu aż do argentyny i do wys 3000 m jako surowiec używa się całą roślinę wraz z korzeniem. Posiada lignany(filantyna,filiniruryna,filtetralina,hypofilantyna,litetralina,niratyna,nirfilina,nirtelina,niruryna,nirurynteina) terpeny(cymen,limonen,octan lupeolu i lepeolu)

Flawonidy (astragalina,fisetynglukozyt,nirurynetyna,kwercytyna,izokwercytryna,rutyna)

Kwas rycynolowy,linolowy,linolenowy.,ponadto alkaloidy,steroidy,alkany,taniny,saponiny i witaminy.Zastosowanie  Napar doustnie z lisci wykazuje aktywność przeciwbakteryjną(także przeciw Staphylococcus aureus,Pasteurella pestis) i przeciwzapalną. Na rany stosuje się świży sok.Sok z Olejem rycynowym na stan zapalny oczu,Stosuje się także na stany zapalne pęcheża i cewki moczowej.przeciwko infekcjom bakteryjnym i pasozytniczym układu pokarmowego .ponadto reguluje trawieniei tonizuje przeciw wiareopendom zapobiega kamicy nerkowej i żółcioej..Właściwości ochronne na wątrobe ,woreczek czy nerki przypisuje się dużej zawartościphyllatyny i hypoplantyny. Pondto korzeń stosuje się w przypadku żółtaczki typu  B .Opużnia a czasem likwituje powstawanie guzów rakowych osłabia działanie  i zapobiega AIDS..Rozdrobnione liście  w mleku zaleca się podawać karmiącym matkom aby zwiekszyć ilość pokarmu.Alkaloidy zawarte  w Phyllanthus wykazują przeciwskurczowe działanie isą wykorzystywane w terapji pomocniczej kolek wątrobowych i nerkowych - doskonały środek likwidujący kamienie w układzie moczowym lub w pęcherzyku żółciowym. Nie stwierdzono działania toksycznego ani skutków ubucznych wywarów czy preparatów. Ze wzgledu na duże zawartości składników w/w ma w związku z tym znaczenie wspomagające w leczeniu chorób wątroby, wzmaga wydzielanie moczu, działa rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg moczowych. Jednocześnie wykazano jej właściwości przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne.

Chuchuhuasi - kolejna wspaniała roślina lecznicza, a wywary przyrządzane z jej twardej kory okazały się skuteczne w wielu schorzeniach. Doskonale wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego, dlatego szczególnie zalecana jest w przewlekłych kuracjach, w Peru wykorzystywana do leczenia stwardnienia rozsianego i choroby Parkinsona. W leczeniu tych chorób bardzo dobre efekty uzyskuje się łącząc chuchuhuasi z vilcacorą. Zestaw tych roślin również znacznie poprawia stan zdrowia chorych ze zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa, kiedy to często dochodzi do ucisku tak zwanych dziobów na tkankę nerwową. Chuchuhuasi działa także odmładzająco, i skutecznie chroni przed insektami. Jest jedną z bardziej cenionych przez Indian amazońskich roślin. Mam też nadzieję, że okaże się pomocna w łagodzeniu objawów otępiennych towarzyszących chorobie Alzheimera. Jako zioło kąpielowe zalecane jest szczególnie osobom przemęczonym, osłabionym ciężkim wysiłkiem fizycznym jak i umysłowym.

Copaiba - Copaifera officinalis (Herz.)Dwyer. W fitoterapii wykorzystuje się żywicę uzyskiwaną po nacięciu pnia, czasem także w połączeniu z miazgą owocu tej rośliny. Wykorzystuje się właściwości gojące i przeciwzapalne surowca w leczeniu uszkodzeń skóry oraz stanów zapalnych, dermatoz, grzybic, świerzbu, łuszczycy i owrzodzeń. Wspomagające w wymienionych wyżej przypadkach jest działanie przeciwbakteryjne Copaiby.

Cuti-cuti – nazwa łacińska (Nortolaena nivea) nazwy lokalne ayaq wagton,china raki,culantro pusu,cumu cunu,,inca coca,rumi sunkijan,sano sano,sapa cunho i inne.  Jest to typowa roślina peruwiańska występuje w Andach średnich szczgólnie w pobliżu wodospadów. podobnie jak Pasuchaca doskonale wpływa na funkcjonowanie trzustki, dlatego w Peru zaleca się ją w leczeniu chorych z cukrzycą, z przewlekłym zapaleniem trzustki i jej zmianami nowotworowymi. Wykazano, iż wywar z cuti-cuti ma zdolności regeneracjne komórek tego narządu. Nigdy jednak nie należy bez wiedzy lekarza odstawiać insuliny. Szczególnie korzystne w leczeniu cukrzycy okazuje się połączenie Cuti-Cuti z Sangre de drago. W prowadzeniu tych chorych zawsze ogromną rolę odgrywa odpowiednia dieta.Ponadto napar z tej rośliny ma działanie przeciw gorączkowe z tąd stosowany jest w okresie jesienno,zimowo wiosennym okresie przeziębień i gryp oraz w przewlekłym kaszlu.Ze wzgledu na działanie moczopędne moze być stosowany dodatkowo przy schożeniach układu moczowego ,pecheża oraz nerek .Na miejscu używa go sie takze przy leczeniu malarii wraz z hinimą

Flor de arena Tiquilia paronychioides-lokalnie Yerba blanca  Występuje w okolicach wybrzeża i w górach rośnie dziko. Stosuje się napary i odwary.w przypadkach zabużeń układu pokarmowego ,niestrawności i otyłości ponadto lokalnie stosuje się przeciw rzeżaczce. Główne zastosowanie to jest oczyszczające, To bardzo wartościowa roślina stosowana przede wszystkim w kuracjach oczyszczających, a także w leczeniu różnych chorób przewodu pokarmowego, moczowego i nerwowego.Ponadto ma włściwości moczopędne. W najczęściej zalecanej sześciotygodniowej kuracji oczyszczającej stosuje się flor de arena przez dwa tygodnie do 1 miesiaca zaraz po manayupie i przed hercampuri lub w 3 miesiacu gdy nie ma hercampuri. Dzięki niej organizm uwalnia się z zanieczyszczeń, pochodzących na przykład z konserwowanej żywności lub z nadmiaru przypraw. Pozbywamy się też toksyn, powstałych po spożywaniu czerwonego mięsa. Flor de arena dzięki odtruwającemu działaniu bardzo poprawia pracę nerek i układu nerwowego. Przyrządzamy ją jako wywar, który gotujemy bardzo krótko - trzy do pięciu minut - i pijemy trzy razy dziennie między posiłkami. Jako zioło kąpielowe zalecane jest przede wszystkim osobom cierpiącym na bezsenność i nerwice.Ponadto doskonale oczyszcza krew i układy dokrewne.

Hercampuri (Gentianella nitida,Gentianella alborosea) lokalnie Chavin,chavin tea,harcepurta,hilcampure,hjircan pureck,te amargo,te de Chavin)

 Rośnie głównie w tzw “punie” w trudno dostępnych pustkowiach  powyżej 3500 m w surowych i zimnych warunkach. Zawiera  głównie terponoidy,sekoirydy,seterponoidy.poza tym glikozydy flawonowe i ksantonowe i dementylobellidifoliny. Oraz ksantony i ksantyny,saponiny.węglowodory,taniny,żywice,olejki lotne,kwasgencanowy i składniki mineralne(sole Al,Ca,K,Na,Mg,CI)   Zastosowanie  Dawniej używano tylko dla złagodzenia bólów żołądka i zregenerowania funkcji nerek oraz wzmocnienia pracy wątroby, oraz zwalczania gorączki w malarji. ™eraz dodatkowo stosuję się  ze względu na działanie antyoksydacyjne(magniferyna) hepatoprotekcyjnie oczyszczające krew w zapaleniach wątroby i ma takrze właściwości przeciwcukrzycowe.Odwary wywołują efekt żółciopędny,żółciotwórczy.za co odpowiedzialne są sekoirdoidy.Takrze profilaktycznie zapobiegają tworzeniu się kamieni żółciowych i nerkowych a istniejące powoli rozpuszczają.Poprzez dziłanie lipolityczne i słabo moczopędne mogą wspomagać djetę odchudzającą,nie wywołując jednocześnie anorakcji. Kolejnym  efektem Hercampuri działa korzystnie na przemiany tłuszczowe w organizmie .jest wpływ na regulacje poziomu cholestrolu i jest to najbardziej rozpowszwchnione zastosowanie tej rośliny w peru i zachodniej europie.Nitiol i nitidazyna(sesterpenoidy) obecne w roślinie były testowane in vitro na linii komórkowej białaczki ludzkiej.Stwierdzono że nitiol ma zdolność indukowaniaekspresji mRNA genu interleukiny 12.    Jest  to także roślina oczyszczająca, która najczęściej stosujemy jako trzecią w kolejności po manayupie i flor de arena. W Peru stosowana jest jako środek wspomagający w przewlekłych chorobach wątroby i szczególnie zalecana w wirusowym zapaleniu wątroby typu B i C, a także w ich zejściowych postaciach, czyli w marskości wątroby, i wspomagająco przy odchudzaniu. Hercampuri podaje się samodzielnie przez dwa tygodnie do 1 miesiaca,w kuracji oczyszczającej lub łącznie z innymi roślinami, na przykład z vilcacorą, przy chorobach wątroby. Jest doskonałym

Preparatem dla kobiet,reguluje okres,i pomaga w okresie menopauzy, łagodzi bóle i pomaga łatwiej przebrnać ten trudny okres.Dodatkowo ma zastosowanie jako środek poprawiający łaknienie,wydzielanie soków trawiennych iusprawniające funcje systemu trawiennego.Hercampuri była znana jużw czasach prze inkoskich inkowie ja też używali w celach leczniczych.

Iporuru - Alchornea castaneifolia (Willd.)Jussiennazwy lokalne

inpuru,iporoni,iporosa,ipurosa,macochihua,niando,yacochihua  Występuje na terenach okresowo zalewanych wodą w dorzeczach amazonki w Peru. Zawiera Zasady czwartorzędowe,chalkony,aurony,steroidy,fenole proste,flawonysaponiny,,taniny,pirogalowe ksantonyoraz troche alkaloidów dodatkowoalchorneinon,kwas antranilowy i gentyzonowy i johiimbinę.Farmakologicznie czynne substancje zawarte są w korze i korzeniu imporuru. Tradycyjnie sporządzone z nich alkocholowe maceracje działające przeciwzapalnie stosuje się doustnie w reumatyzmie i artretyzmie przebiegającymi z zaburzeniami ruchu, przeziębieniach oraz bólach mięśniowych, a pomocniczo można też stosować rozdrobnione liście na bolące miejsca oraz rany. Odwar z liści stosuje się także w przypadku infekcji bakteryjnych, przeziębienia, kaszlu i biegunek. Liście Alchornea castaneifolia używane są w celu regulacji hormonalnej w niepłodności i okresie menopauzy. W peruwiańskiej medycynie naturalnej suszone liście tej rośliny używa się do sporządzania naparów o działaniu hypoglikemicznym, które przyjmuje się po posiłkach.Ze względu na zawartość johimbiny naparom oraz nalewkom mają działanie afrodyzjakalne.Obecnie coraz częściej stosują go sportowcy i ludzie dbający o sylwetkę,ze względu na właściwości utrzymywania w odpowiednim stanie struktury mięśni i ścięgien,jak też w celu przeciwdziałania bólom oraz artretyzmowi(zawdzięcza to alkaloidom zawierających m.in. alchoreinę iizoalchorneninę).Badania in vitro  wykazały efekt przeciwbakteryjny w stosunku do Saphylococcus aureus,Esherichia coli oraz Aspergillus niger. Roślina ta jest celowo rozprzestrzeniana na terenach okresowo zalewanych wodą jako naturalna zapora umacniająca rozmytą glebę..Oprócz zastosowania leczniczago i umacniającego glebę roślina ta dostarcza ważnych użytkowo substancji jak- gumy,oleju i barwników i naturalnych anabolików.

Jargon Sacha - Dracontium loretense Engl. Surowcem leczniczym w tradycyjnej medycynie peruwiańskiej są liście, a obecne w nich substancje chemiczne wykazują działanie przeciwdrgawkowe, a także używane są w celu zwiększenia odporności organizmu (wywar), w leczeniu wrzodów żołądka oraz łagodnych i złośliwych guzów. Zewnętrznie stosuje się rozdrobnione liście w celu wyeliminowania pasożytów skóry, w rejonach występowania tej rośliny również w przypadku ukąszenia przez węża.Wtedy po wycisnięciu jadu naciera sie sokiem z liści.

Maca Lepidium meyenii Walpers(lokalnie:Ayak chichira,ayuk willku,mace,maino,pepper gras,pervian ginseng.Rośli Roślina ta rosła niegdyś w całych Andach, obecnie jedynie w niektórych regionach Peru na wysokości ponad 3500 m n.p.m.a nawet4500 m Rośnie w strefie  zwanej „suni’ oraz „puna” w której niskie temperatury i silne wiatry nie pozwalają na wzrost  większości innych roślin (departamenty Junin,Selva Central i Pasco)Do celów leczniczych używa się kożeń .Liście zaś stanowią doskonałą paszę dla zwieżąt.Swieże kożenie zawierają do 75% wody podczas gdy w wysuszonych jest jej tyko 10%.W pozostałej masie  zależnie od odmiany znajduje się 10-13% wysoko wartościowych białek 25-28% węglowodanów 8,5%  błonnika ponad 2% tłuszczów oraz prawie 5% minerałów.Zawiera też znczna ilość aminokwasów,w tym niezbędnych, a żelaza i wapnia jest w nich więcej niż ziemniakach  ćamote.Spośród kwasów tłuszczowych w największej ilości znajduje się  kwas linolowy,palmitynowy i olejowy.Ponadto sterole(sitosterol,kampesterol,ergosterol,brassikasterol i ergostadionel)Witaminy (A,B1-6,c,e.) sole mineralne i minerały (Ca.Fe,Cu,Zn. Mn,K.Na,J} Także glukozynolyty (gilkozydowe połączenia siarkowe} oraz biologicznie aktywne aromatyczne izoticyjaniany (olejki gorczyczne) w tym  p-metoksybenzylowy, po za tym leukoantocyjaniany,garbniki,saponiny,taniny,terponoidy,steroidy .Odkryto także 4  nie do końca poznane związki o harakterze alkaloidów,które wykazują właściwości stymulujące na żeński i męski układ rozrodczy(prowadzona wyniki na zwirzętach i ludziach jednak dzczegółowe wyniki nie są jeszcze mi znane)

W celach użytkowych stosuje się świeże lub sproszkowane korzenie  maca,jak również  maceracje z tego spożądzone.Ma duże włściwości odżywcze zwłaszcza w górach i w stanach nidożywienia oraz anemji,wzrostu i ciąży,laktycji,a także w celu zwiększenia płodności u ludzi i zwierząt hodowlanych ( za co odpowiedzialne mogą być glukozynolaty,izotiocyjaniany i związki alkaloidów orazperkursory hormonalne) jest to doskonały środek imunostymulujący,wspomagający leczenie grużlicy oraz raka.Ponadto wspomaga pomięć izdolność uczenia się.Dodatkowo jest doskonałym środkiem energetyzującym ,wspomaga wytrzymałość  wraz z liścmi Coca zwłaszcza  w trudnym wysokogórskim klimacie.Zwieksza i przyśpiesza budowę masy mięśniowej(aktywność zawartych steroli jest podobna do działaniasterydów anabolicznych),w leczeniu przewlekłego zmęczenia,jak również nieregularnego miesiączkowania i zabużeń hormonalnych w tym związanych zmonopauzą iandropauzą.Na także działanie antydepresyjne oraz przyśpiesza gojenie się ran.O stosunkowo silnym działaniu bakterjostatycznym i fugistatycznym macy decyduje spora zawartość olejków gorczycznych zwłaszcza w świeżych kożeniach.    Jest byliną, której część nadziemna - łodyga - liczy sobie kilkanaście centymetrów długości, a część podziemna - bulwa o średnicy od 2 do 8 centymetrów, która jest użytkową częścią rośliny - ma kształt rzodkiewki. Każda z istniejących odmian tej rośliny wyróżnia się charakterystyczną barwą bulw - od przypominającej kolor ziemniaka, szarej poprzez białą, żółtą, biało-żółtą, przez biało-różową do biało-purpurowej i czerwonej.
Peruwiańscy Indianie stosują o wieków Lepidium meyenii jako środek immunostymulujący, który dzięki cennym właściwościom odżywczym znajduje także zastosowanie w stanach wycieńczenia, niedożywienia oraz w okresie wzrostu.. Na plantacjach, z którymi współpracuje gleba po zbiorach maki odpoczywa przez 25 lat, zanim znów zasadzi się makę bo barziej wyjaławia ziemie niż kawa organiczna.Juz pond 2000 lat temu roślina była używana przez mieszkańców wyżej położonych terenów była już uprawiana.Gatunek ten  został opisany botanicznie w 1843  roku przez Gerharda Walpersa.Stosowna przez miejscowych jako dodatek di żywności zwłszcza piczywa,zup,galaretek ,dżemów  robi sie z tego nawet cukierki podobne do toffi czy nalewki  jak „maca chicha” lub po wysuszeniu można przechowywać 7-10 lat i nie tracą swych właściwości tak odżywczych jak i leczniczych.Bedąc wysoko w górac powyżej 3000 m można nawet przez 6 miesięcy jeść tylko mace 2-3 korzenie dziennie lub 1 łyżeczkę sproszkowanej i popijać wodą no im wyżej to 2-3 liście cocy i to wystarcza.

Manayupa (Desmodium molliculum H.B.K>   Lokalne nazwy alkopachaki,anapanco,barba de boi,carrapich,dusa kamira,manayupana,manuy tush,silla kavi,yerba del infante,pie de pero,mundurana,runa manayupa,owono bocon,pega-pega. Jest  rośliną występujacą powyżej 2500 m  między skałami.Główne składniki to saponiny oraz flawoniny i glikozydy(pochodne kwercetydy-remanopiranozyd,,glukopiranozyd,trhydroksyflawon) oraz olejki aromatyczne,dodatkowo taniny,śluzy i sole mineralne,glównie wapna i glinu. Przez to jest bardzo ważną rośliną leczniczą. Najlepiej skutkuje podawana samodzielnie. Oczyszcza krew z różnych zanieczyszczeń zewnętrznych,ponadto odtrówa caly organizm - głównie z resztek i metabolitów przyjmowanych leków. Zwiększa ilość wydalanego moczu, poprawiając funkcję nerek i ułatwiając wydalanie osadów z dróg moczowych.Dodatkowo stosuje się ją przy stanach zapalnych wątroby i nerek.Napary mogą być stosowane ze względu na działanie przeciwzapalne ,w leczeniu schożeń dróg rodnych,a szczególnie przy upływach.Swieże napary można popijać  w przypadku bulu nerek,woreczka żułciowego i wątroby.Ze względu na zawartość tanin swieżo zerwana a nawet wysuszona może być przykładana wprost na rany i skaleczenia w celu zachamowania krwawienia i szyprzego zabliżniania.Napar stosuje się do przemywania i dezynfekcji ran.Przestrzegam przed piciem zbyt dużych dawek manayupy bobardzo obniża ciśnienie krwi.

W medycynie oficjalnej udowodniono na podstawie wieloletnich badań  ze oprucz właściwości oczyszczających ma także uspokajające.przeciwastmatyczne i przeciwalergiczne..Jako ciekawostka w czasach inków miała znaczenie religijno obrzędowe i w pewien sposób nie do końca poznany, odzwierciedlała porządek hierarchii społecznej. Jej uprawa była przywilejem tylko wyższej hierarchii.  S Do dziś stanowi pierwszy składnik kuracji oczyszczającej. Przy kąpieli

działa ściągająco i ochronnie na skórę.7-10 gr Zapazyc w 1 l wody i wlać do wanny.

Marco - Ambrosia arborescens Will. W fitoterapii odwar z korzenia stosowany jest głównie ze względu na działanie antyneuralgiczne, w migrenach, bólach głowy. Odwar z całej rośliny wykazuje właściwości tonizujące układ nerwowy. Wykorzystuje się także przeciwreumatyczne działanie surowca, sporządzając wywary z liści.

Muna-muna - tradycyjnie wywary z tej rośliny stosowane, raz dziennie wieczorem, zalecane są przy różnych przewlekłych chorobach dróg oddechowych (np. astma oskrzelowa, przewlekłe zapalenie oskrzeli, rozedma płuc). Jako zioło kąpielowe zaleca się ją ludziom wystawionym na stres, migreny, a także w depresji i zaburzeniach snu.

Sangre de drago, czyli smocza krew, otrzymywana jest z krotonu. Ma silne działanie przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe. Tradycyjnie wykorzystuje się ją w kuracjach onkologicznych, ale też doskonale leczy choroby przewodu pokarmowego. Zalecana jest w chorobie wrzodowej żołądka czy dwunastnicy, we wrzodziejącym zapaleniu jelit, a także zewnętrznie na rany i owrzodzenia powstałe na tle zmian żylakowatych (parę kropli dozowanych na jałowy gazik). Sangre de drago nie wolno stosować na ropiejące rany.

Tahuari, inaczej zwane Pau d'Arco, działa podobnie do vilcacory, ale przy jego stosowaniu nie istnieją żadne przeciwwskazania. Dlatego można go bezpiecznie używać tam, gdzie vilcacory nie powinno się podawać, a także dodatkowo w złożonych kuracjach przeciwrakowych i przeciwzapalnych. Wiąże się też z nią ogromne nadzieje w przypadkach chorych na AIDS Jako zioło kąpielowe stosuje się je w przypadkach zapalen żył, hemoroidów i żylaków kończyn dolnych.

Ubos - Spondias mombin L(zwyczajowe acaja,ajuela,caja,canayarana,ciruela,diji,hobo,hubos,itahuba,jocute,.mompe,mope,shungu,tapareba,ushum.uvo,ylopo..  Występuje głónie w dorzeczach amazonji  o temperatturze 25-30 st i wilgotności 60-90% o opadach od 1900- 4200 mm rocznie. Do wysokości 1000m Jest to potężne drzewo do 50 m i srednicy do 3 m Zawiera w korze Steroidy,katechiny,antranole,fenole proste ,heterozydycyjanogenne,flowonony,flawonole,chinony,leakontocyjanidyny,saponiny i garbniki pirogalowe,Zas owoce tej rośliny są bogate w Zelazo oraz witaminy A i C oraz Wapno,  i są stosowane powszechnie w kuchni, gdzie suszy się je, sporządza z nich napoje, galaretki, syropy i inne przetwory. W celach leczniczych z korzeni, kory oraz liści sporządza się wywary lub napary i stosuje się w celu zwiększenia odporności organizmu, w astmie, infekcjach, stanach zapalnych (skóry, krtani), krwotokach i chorobach skóry (łuszczycy, leiszmaniozie) oraz przeciwbólowo. Zaleca się go wspomagająco w kuracjach przeciwnowotworowych. Jako zioło kąpielowe ubos szczególnie polecany jest kobietom w celu złagodzenia objawów związanych z przewlekłym stanem zapalnym dróg rodnych, grzybicy pochwy oraz nawracającym stanom zapalnym pęcherza moczowego.Ubos ma działanie przeciskórczowe.stąd zastosowanie przy leczeniu astmy i wspomagajcy przy padaczkach.Po zatym jest stosowany przciwbiegunkowo,przeciwbulowo wproblemach żołądkowych i przy wrzodach dwunastnicy.pnadtto wywar z lisci z dodatkiem kory stosuje się pomocniczo w leiszmanioziei w przypadku ukąszenia przez węże.Skórka owocu przykładana na skórę lub macerat z liści powoduje efekt ściągjący co także wykożystuje się przeciw hemoroidom i w krwawieniach oraz krwotokach.W anemji zaleca się zaleca się spozywać owoce ale pamiętać należyt że nadmiar działa wymiotnie.Odwar z kory przyjmowany w czasie menstruacji ma działanie antykoncepcyjne.

Vilcacora, czyli una de gato lub Uncaria tomentosa jest królową wszystkich roślin peruwiańskich. Efekty jej leczniczego działania są przedmiotem wielu badań naukowych. Już dziś wiadomo, że pomaga zwalczać wiele poważnych chorób. Vilcacora znana była Indianom od niepamiętnych czasów, przez naukę zaś została jednak poznana stosunkowo niedawno. Napisano o niej kilka książek i setek rozpraw naukowych publikowanych w periodykach medycznych. Wszędzie wykazywana jest jej skuteczność, i to w przypadkach zwalczania chorób trudnych do wyleczenia. Takich chorób jak wirusowe zapalenie wątroby, choroby wrzodowe żołądka i jelit, reumatoidalne zapalenie stawów, choroby zapalne przewodu pokarmowego, infekcje wirusowe i bakteryjne, choroby alergiczne, wreszcie choroby nowotworowe - m.in. rak płuc, rak jajnika, rak skóry, rak jelita grubego, rak żołądka, nowotwór mózgu oraz czerniak i białaczka. Vilcacora - jak potwierdzają najnowsze badania - pomaga również w leczeniu infekcji HIV. Jako zioło kąpielowe stosuje się vilcacore w profilaktyce i leczeniu grzybic skóry oraz w stanach zapalnych o podłożu bakteryjnym i alergicznym. Stosowana w kuracji antycellulitowej

Wira-wira - Culcitium canescens( lokalneanckosh,ancosh,ckola-huiru,ckola-wiru,huila-huila,huirade la sierra,kina-kina,milguash,pfuinia,pulluaga,vira-vira,wila-wilavira dela selva.  Występuje na terenach górzystych od 1500 do 5000 m npm. Używa się głównie Liście. W których są następujące składniki: glikozydy flawonoidowe takie jak kemforol,glikozyd kwercetyny i izoramnetyna,poza tym kwas chinowy,kwas3,4- dikawowochinowy i 3,5 –dikawowochinowy .           Stosuje się wmedycynie ludowej w horobach dróg oddechowych –płuci kokluszu.działa wykrztuśnie.Używa się także przy niedomaganiach pęcheża moczowego i jako dodatek do Achote prze zapaleniu gruczołu krokowego. Jako środek napotny przyjmowany jest przy febrze.W horobach reumatycznych stosuje się okłady z rozgrzanych liśc na bolące miejsca.Niestrawność leczy się wywarem z liści ponadto oczyszcza krew.Wyniki niedawno przeprowadzonych przez włoskich naukowców badań donoszą o przeciwwirusowej i przeciwzapalnej aktywności związków czynnych obecnych w Calcitium canescens. A jeżeli chodzi o działanie przeciwzapolne dzieje się to głównie dzięki obecności w naparach pochodnych kwasu kawowego znacząco xhamujących chemotaksję w trakcie procesów zapalnych oraz tworzenie się jonów nadtlenkowych.     Ze względu na charakterystyczny kształt liści tej rośliny zwana jest "rabbit,s ears" czyli królicze . uszy

Zarzaparilla - Smylax sp nazwy lokalne. Alombre casha,clavo caspi,garampata casha,saparna,sarsaparilla,smilace. Roślina ta wystepuje głównie w na terenie Amazonii i jej dorzeczach nawet do wysokości 2500 m.w leczeniu stosuje się najczęściej korzeń oraz sok czasami robi się napary z liści. Skład chemiczny –steridy-sarsasapogenina,smilagenina,,sitosterol,stigmasterol, saponiny-sarsasaponina.smilasaponinai sarsaparillozyd,glukositosterol,alkohol cetylowy,skrobia,żywice oraz mikroelementy. Roślinie tej przypisuje się tradycyjnie tzw. działanie oczyszczające krew i ogólne wzmocnienie organizmu,głównie poprzez stymulowanie działania wątroby narażonej jak żaden  inny organ  na działanie toksyn i odpowidzialnej za ich przemiane na związki nieszkodliwe lub wydalanie. Ponadtto efekt ten wzmacniają właściwości moczopędne. Tak więc stosuje się ją często w chorobach wątroby. Poza tym działa wzmacniająco w stanach wyniszczenia organizmu, przeciwreumatycznie, przeciwzapalnie, wykorzystuje się też jej działanie antybiotyczne we wspomaganiu leczenia reumatyzmu a także kiły. Już w 1530 r roślina tą przywieżli do eropy hiszpanie jako lek na horoby weneryczne a głównie kiłę,syfilis czy żeżączkę. Preparaty sporządzone z korzenia Smylax stosuje się także w schorzeniach skórnych, nawet w łuszczycy. Zawarte w surowcu substancje aktywne wpływają na gospodarkę hormonalną, między innymi regulując popęd płciowy. Dlarego miejscowi traktują nalewki z niej jako afrodyzjak. Ponadto na podstawie wyizolowanych z niej substancji czynnych przeprowadza się synteze cząsteczkową kortyzonu i innych steroidów.

Więcej  o ziołach w innym terminie Mietek